Stupa na snagu Pravilnik o uključivanju svih građana na finansijsko tržište

Odbor Centralne banke Republike Kosovo je 20. decembra 2022. godine usvojio Pravilnik o pristupu platnom računu sa osnovnim uslugama, koja stupa na snagu 1. avgusta 2023. godine, sa izuzetkom člana 5., stav 4. koji stupa na snagu od 1. januara 2024. godine.
Pravilnik o pristupu platnom računu sa osnovnim uslugama ima za cilj da utvrdi uslove za pristup potrošača platnim računima sa osnovnim uslugama.
Svrha CBK je da kroz ovaj Pravilnik omogući svim građanima da dobiju koristi koje donosi finansijskom tržištu, da doprinese povećanju finansijske inkluzije, kao i da promoviše učešće svih građana u finansijskom sektoru.
Uredba je izrađena sa ciljem usklađivanja zakonodavstva CBK-a sa direktivama EU-a, u ovom slučaju sa Direktivom EU-a 2014/92/EU.
Uredba omogućava svim građanima Kosova, bez obzira na njihovu finansijsku situaciju, status zaposlenja ili nivo prihoda, da imaju pristup platnom računu sa osnovnim uslugama.
Uredba o pristupu platnom računu sa osnovnim uslugama primenjuje se na sve banke i filijale stranih banaka licencirane od CBK-a, koje posluju u Republici Kosovo. Sve banke koje posluju na Kosovu će vam ponuditi pristup platnom računu sa osnovnim uslugama za sve građane Kosova. Račun za plaćanje sa osnovnim uslugama uključuje najmanje sledeće usluge:

1. usluge koje omogućavaju sve operacije potrebne za otvaranje, poslovanje i zatvaranje platnog računa;
2. usluge koje omogućavaju polaganje sredstava na platne račune, kako je definisano u Prilogu 1. Pravilnika o pristupu platnom računu sa osnovnim uslugama;
3. usluge koje omogućavaju podizanje novca sa platnog računa, kako je definisano u Prilogu 1 Pravilnika o pristupu platnom računu sa osnovnim uslugama.
4. Izvršenje sledećih platnih transakcija:
   4.1. direktno zaduživanje
   4.2. platne transakcije putem kartice, uključujući plaćanja preko interneta
   4.3. kreditni transferi unutar banke, uključujući automatske naloge, gde je to moguće na bankomatima (ATM) i na šalterima banke ili putem online platformi;

Pravilnik o pristupu platnom računu sa osnovnim uslugama definiše:

• uslove za pristup platnom računu sa osnovnim uslugama,
• karakteristike platnih računa sa osnovnim uslugama,
• naknade koje se odnose na pružanje platnog računa sa osnovnim uslugama,
• grupa ugroženih potrošača koji besplatno koriste usluge koje nudi platni račun sa osnovnim uslugama
• obaveza informisanja klijenata u vezi pružanja platnog računa sa osnovnim uslugama, kao i
• način pretvaranja aktuelnih račune u račune za plaćanje sa osnovnim uslugama.

Pravilnikom je takođe propisano da će banke usluge definisane članom 4., stav 1. ove uredbe pružati bez naknade ili uz razumnu mesečnu naknadu, ako ovu naknadu predvide svojim unutrašnjim politikama za utvrđivanje naknada.
Razumna vrednost naknade prema stavu 1. ovog člana ne može biti veća od 0,12% vrednosti prosečne neto mesečne plate u Republici Kosovo (ili 0,53 €), koju je nedavno objavila Agencija za statistiku Kosova. Ova vrednost će se promeniti na osnovu najnovijih godišnjih podataka koje objavljuje ASK.
Takođe, banke nude sve usluge predviđene članom 4., stav 1. ove Uredbe, besplatno za kategorije potrošača koji pripadaju grupi ugroženih potrošača, koji uživaju prava predviđena zakonodavstvom koje reguliše penzije i socijalnu pomoć u Republici Kosovo, potvrđeno od strane Ministarstva za finansije, rad i transfere (ili ministarstvo koje je naslednik).
Prema članu 5., stav 4. Pravilnika, koji stupa na snagu 1. januara 2024. godine, grupe ranjivih potrošača smatraju se grupama koje imaju koristi od:

1. Penzije:
   • Osnovna penzija;
   • Penzija platilaca doprinosa;
   • Penzija za odrasle osobe sa invaliditetom;
   • Penzija za invalidna lica paraplegičare i tetraplegičare;
   • Penzija za osobe sa invaliditetom – deca. Prevremene penzije kompleksa Trepča;
   • Penzije članova KSB-a; Penzija snaga bezbednosti KSB-a;
   • Nadoknada za slepe;
   • Porodična penzija;
   • Penzija invalida rada;
   • Penzija porodica palih boraca;
   • Penzija ratnih invalida;
   • Penzija civilnih žrtava;
   • Penzija civilnih invalida;
   • Penzija nestalih iz rata;
   • Penzija ratnog veterana OVK-a;
2. Socijalna pomoć;
3. Druge ugrožene grupe koje mogu biti predviđene zakonodavstvom u Republici Kosovo; potvrđeno od strane Ministarstva finansija, rada i transfera.
   
   Takođe na osnovu odluke Privrednog suda, koji je odlukom od 24. jula 2023. godine odbio kao neosnovan zahtev banaka za odlaganje izvršenja novom pravilnika CBK-a, kojim se banke obavezuju da otvore račune plaćanja sa osnovnim uslugama za građane Kosova počev od 1. avgusta 2023. godine. U ovom slučaju, Privredni sud je dao pravo CBK-u na prethodno usvojeni relevantni Pravilnik koji će po stupanju na snagu biti u funkciji povećanja finansijske inkluzije, kao i korist od sopstvenog uključivanja potrošača u ove usluge po nižim troškovima za sve građane Kosova.
   Za detaljnije informacije u vezi sa Pravilnikom o pristupu platnom računu sa osnovnim uslugama, informacije se mogu naći na internet stranici CBK-a:

https://bqk-kos.org/wp-content/uploads/2024/10/Rregullore-per-qasje-ne-llogari-pagese-me-sherbime-bazike-.pdf