Banka Qendrore e Kosovës është banka qendrore e shtetit. Shumica e shteteve të pavarura kanë bankën e tyre qendrore. Karakteristikat kryesore të një Banke Qendrore janë të qenit bankier për qeverinë dhe për bankat komerciale, ajo menaxhon furnizimin e vendit me monedha, zbaton politikat monetare dhe luan një rol të rëndësishëm në sistemin e pagesave të vendit.

Disa banka qendrore, përfshirë Bankën Qendrore të Kosovës, kryejnë edhe funksione të tjera të rëndësishme, si mbikëqyrja e tregut financiar dhe menaxhimin e rezervave valutore të vendit. Por jo të gjitha bankat qendrore kanë këto role.

Ligji aktual i Bankës Qendrore u miratua në vitin 2010. Ligji përcakton BQK-në si entitet të veçantë juridik me pavarësi operacionale dhe administrative. Nuk është pjesë e skemës së Shërbyesve Civil të Kosovës edhe pse është në pronësi të plotë të Qeverisë së Kosovës.

Anëtarët e organeve të saj vendimmarrëse, të Bordit Drejtues të BQK-së dhe Bordit Ekzekutiv, nuk duhet të marrin apo të kërkojë ndonjë udhëzim nga qeveria apo kushdo tjetër në realizimin e detyrave dhe përgjegjësive të tyre.

Misioni i BQK-së:

-   Të ruajë stabilitetin financiar dhe monetar në Kosovë;
-   Të sigurojë sisteme efektive të pagesave dhe furnizimit me para të gatshme;

-   T'i ofrojë këshilla ekonomike Qeverisë dhe subjekteve të tjera publike; dhe

-   Të kontribuojë në zhvillimin afatgjatë të qëndrueshëm të Kosovës përmes zhvillimit të tregut financiar.

Vizioni strategjik i BQK-së: vizioni strategjik i BQK-së është të jemi në mesin e bankave qendrore më efikase dhe efektive, si dhe të jemi institucion meritor në arritjen e integrimit evropian dhe afirmimit ndërkombëtar të Republikës së Kosovës. Nga ana operacionale, BQK-ja përpiqet të arrijë nivelin më të lartë, deri në përsosmëri, për nga kompetencat, integriteti, efikasiteti dhe transparenca në të gjitha operacionet dhe aktivitetet e saj.

Lidhur me funksionet e BQK-së, siç ndodh shpesh në vendet relativisht të vogla, BQK-ja ka një gamë të gjerë të funksioneve. Megjithatë kryesoret janë:

-   Të nxitë dhe të mbajë një sistem financiar stabil;

-   Të veprojë si bankë ndaj bankave komerciale, Ministrisë së Financave dhe ndaj sektorit publike dhe agjencive ndërkombëtare;

-   Të zbatojë politikën monetare në Kosovë, kryesisht duke ndikuar në shumën e kredisë së krijuar;

-   Të sigurojë një furnizim adekuat dhe cilësor me kartëmonedha dhe monedha në Kosovë;

-   Të rregullojë dhe verë në veprim sisteme pagesash jo-kesh;

-   Të licencojë, mbikëqyrë dhe rregullojë një gamë të gjerë të institucioneve financiare;

-   Të menaxhojë rezervat valutore të vendit;

-   Të veprojë si agjent fiskal i Qeverisë;

-   Të përgatitë dhe publikojë statistika si dhe të përgatisë dhe të publikojë analiza ekonomike mbi ekonominë e Kosovës.

Ne vijim përshkruhen dhe shpjegohen shkurtimisht të gjitha këto funksione me përjashtim të funksioneve të mbikëqyrjes së tregut financiar dhe stabilitetit financiar. Këto funksione të rëndësishme do të mbulohen në një artikull të veçantë.

Banka Qendrore e Kosovës vepron si bankë, por nuk hap llogari bankare për qytetarët apo kompanitë kështu që nuk është si bankat komerciale.

Sistemi financiar është sektori më i rëndësishëm në ekonominë e një vendi. Bankat konsiderohen si institucionet kryesore financiare që veprojnë në sistemin financiar, kryesisht për shkak të gamës së gjerë të produkteve dhe shërbimeve që i ofrojnë.

Në Kosovë operojnë 11 banka komerciale.

Listën e plotë të bankave dhe kontakt adresat mund t'i gjeni këtu:

Norma efektive e interesi (NEI)- është një normë të cilën konsumatorët duhet ta shikojnë me shumë kujdes, kur negociojnë një kontratë kredie apo depozite, me një bankë ose institucion mikro-financiar. Kjo normë mundëson matjen më të saktë të kostos reale për kredinë  e propozuar ose të kthimit real që do të marrin nga një depozitë.

Kjo është norma më e mirë e interesit për të krahasuar lloje të ndryshme të kredive apo depozitave si dhe kur duam të krahasojmë ofertat për kredi apo depozita në banka të ndryshme.

Kjo normë mundëson matjen më të saktë të kostos reale për kredinë  e propozuar ose të kthimit real që do të marrin nga një depozitë.

Norma Efektive e Interesit- mat koston për një huamarrës ose kthimin te një depozitues pasi që të gjitha tarifat (pagesat) dhe kostot që lidhen me një kredi ose një depozitë të jenë përfshirë në llogaritjen e normës së interesit.

Më gjerësisht referojuni dokumentit bashkëngjitur.

Çka do të thotë të jesh garantues dhe cilat janë rreziqet?

Garantuesit përdoren mjaft shpesh nga bankat dhe organizatat mikro-kreditore në Kosovë. Të qenit  garantues për një person tjetër mund të jetë një favor shumë i madh, që i bën personit tjetër pasi nga kjo mund të varet miratimi apo refuzimi i aplikacionit për kredi. Por ka shumë rreziqe të mëdha të përfshira në të qenit një garantues dhe është e rëndësishme, që njerëzit të kuptojnë këto rreziqe dhe të mendojnë se si mund t’i menaxhojnë ato, para se të pranojnë të bëhen garantues. Ky artikull përshkruan karakteristikat kryesore nga të cilat përbëhen garancitë dhe rreziqet që një person bart duke nënshkruar një garanci.

Disa njerëz mendojnë se nënshkrimi i një garancie është vetëm një formalitet - një mënyrë e thjeshtë dhe që nuk mbart rrezik për të ndihmuar një mik apo koleg duke i dhënë atij/saj një referencë. Por është më shumë se kaq - ju bëheni përgjegjës për borxhin e tyre, nëse ata dështojnë të përmbushin detyrimet e tyre.

Për më shumë lexoni këtu:

Çfarë është mirë të dini para se të merrni një kredi?
Çka është kredia, çfarë lloji të kredisë do të merrni?
Llojet e kredive, cila bankë?
Dokumentet që duhet të siguroni para se të aplikoni për kredi

Për më shumë ju lutem referojuni dokumentit në vijim:

Përdorimi i Kartelave Bankare

Video  informative për përdorimin dhe sigurinë e kartelave bankare.

Me kursim të parave deri te realizimi i ëndrrave

Broshurë se çka janë  kursimet dhe si t'i shfrytëzoni më pas ato.

Çka duhet të dijmë para se të marrim kredi

Broshurë se çka duhet të dijmë para se të marrim kredi.

A udhëhiqni ju me paratë tuaja apo paratë udhehëqin me ju

Broshurë rreth menaxhimit dhe planifikimit të financave tuaja, si veçori me rëndësi në jetën tuaj.

Transferet ndërkombëtare të parave koncepte bazike

Shërbimet dhe produktet financiare

Për të mësuar disa nga pyetjet më të shpeshta rreth bankave, shkarko dokumentin.

Për të marrë vendime të duhura kur bëjmë blerje, ne krahasojmë ofertat në treg: përparësitë dhe anët negative të produktit. Njëjtë duhet të veprojmë edhe kur blejmë produkte apo shërbime financiare. Sikurse në shumicën e vendeve të botës, edhe në Kosovë, bankat/institucionet kredidhënëse operojnë bazuar në ekonominë e tregut të lirë. Megjithatë Banka Qendrore e Republikës së Kosovës (BQK), e rregullon me legjislacion përkatës secilën fushë dhe i mbikëqyr nga afër se a janë duke e zbatuar këtë legjislacion. Për t’i informuar konsumatorët lidhur me çmimet e produkteve dhe shërbimeve, institucionet financiare në bazë të udhëzimeve të BQK-së, obligohen t'i publikojnë çmimoret e produkteve dhe shërbimeve financiare. Të gjitha bankat (institucionet kredidhënëse) janë të obliguara të publikojnë listën e çmimeve të të gjitha tarifave për të gjitha produktet dhe shërbimet që ato ofrojnë dhe që të sigurohen që çdo degë dhe njësi e tyre mbanë në çdo kohë listat e tilla të çmimeve të printuara, si dhe t’i publikojë edhe në faqen zyrtare të bankës. Për më shumë shkarko broshurën

Fondi i Sigurimit të Depozitave në Kosovë (FSDK) është një institucion i pavarur i themeluar me qëllim të mbrojtjes së depozitorëve të vegjël nga humbja në rast të revokimit të licencës dhe mbylljes së bankës, si dhe të mbështesë Bankën Qendrore të Republikës së Kosovës në arritjen e qëllimit të saj për rritjen e sigurisë, solvencës dhe funksionimit efikas të një sistemi stabil, të bazuar në ekonominë e tregut.

Në përgjithësi, një depozitë do të thotë një shumë e parave të paguara nga një depozituesi në bankë, me kusht që ajo do të paguhet në mënyrë të plotë nga banka, me ose pa interes, qoftë me kërkesë ose në një kohë të dakorduar, sipas  kushteve ligjore dhe kontraktuale të zbatueshme.

Produktet tipike të depozitave bankare të ofruara nga bankat që janë siguruara nga FSDK janë depozita pa afatizim (llogari rrjedhëse), llogaritë e kursimeve dhe depozitat me afat.

Aktualisht, depozituesit janë të siguruar, për secilën bankë anëtare, deri në shumën e siguruar prej:  EUR 5,000

Një depozitues do të ketë llogaritë e depozitave të tij të siguruar në të gjitha bankat që janë anëtarë të FSDK-së deri në shumën maksimale të kompensimit prej 5,000 euro. Për shembull: Një depozituesi i siguruar ka llogaritë në dy banka (banka A dhe banka B) i ka depozita të veta të siguruara në këto dy banka, përkatësisht në bankën A: deri në 5,000 euro dhe në Bankën B: deri në 5,000 euro.  Shih Fletëpalosjen informative mbi sigurimin e depozitave për depozituesin:

Më shumë Infomata rreth FSDK, referojuni web faqes se tyre http://www.fsdk.org/

Fondi Kosovar për Garanci Kreditore është institucion i pavarur dhe i qëndrueshëm që lëshon garanci institucioneve financiare për të mbuluar rrezikun për kreditë e ndërmarrjeve mikro, të vogla dhe të mesme (NMVM-të).

FKGK është themeluar në janar të vitit 2016, bazuar ne Ligjin për Themelimin e Fondit Kosovar për Garanci Kreditore. Qëllimi i FKGK-së është të përkrahë sektorin privat në Kosovë, duke zgjeruar qasjen në financa për NMVM-të, duke mundësuar kështu edhe krijimin e vendeve të punës, rritjen e prodhimit vendor, përmirësimin e bilancit tregtar dhe avancimin e mundësive për sektorët ekonomikë më pak të shërbyer.

Ligji themelues i FKGK-së është iniciuar nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, ndërsa zhvillimi i tij është përkrahur nga USAID në Kosovë, përmes Programit EMPOWER për Mbeshtetje e Kredisë (ECS). Ligji ka hyrë në fuqi më 23 janar 2016. Për më shumë informata referojuni faqes së tyre:  http://www.fondikgk.org/sq/Ballina

Valuta që përdoret në Kosovë është euroja.

Banka Qendrore e Republikës së Kosovës është përgjegjëse për sigurimin e një furnizimi të duhur me monedha dhe kartëmonedha euro, për kryerjen e transaksioneve me para të gatshme në ekonomi. Meqë euroja është valuta kryesore e lejuar për përdorim në Kosovë, përgjegjësitë e Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës lidhur me operacionet dhe menaxhimin e parave të gatshme kanë të bëjnë me euron.

Më shumë rreth parasë në qarkullim në Kosovë: https://bqk-kos.org/operacionet-bankare/paraja-ne-qarkullim/

Kartëmonedha 5E

Kartëmonedha 5E (e re)

Kartëmonedha 10E

Kartëmonedha 10E (e re)

Kartëmonedha 20E

Kartëmonedha 50

Kartëmonedha 100E

Kartëmonedha  200E

Kartëmonedha 500E

Tiparet e sigurisë së kartëmonedhave euro

Regjistri i Kredive të Kosovës (për më shumë kliko broshurën poshtë)

Paguaj me kohë, përmirëso raportin kreditor (për më shumë shkarko broshurën poshtë)

Përshkrimi i Raportit Kreditor (për më shumë shkarko broshurën poshtë)

Raporti Kreditor përmes Internetit (për më shumë shkarko broshurën poshtë)

Historiku, roli dhe rëndësia e sigurimeve

Sigurimi daton nga koha antike, në mënyra e forma të ndryshme.
Format e para të sigurimit i hasim në bashkësinë e hershme njerëzore brenda fisit dhe më vonë familjes.  Për më shumë shkarko artikullin:

Çka është Sigurimi?

Marrja e sigurimit është një proces me të cilin një person, i quajtur mbajtës i policës, në këmbim të një pagese i kalon një kompanie të sigurimit rrezikun e humbjes që do të donte ta shmangte, e cila quhet Primi Sigurimit. Njerëzit përdorin sigurimin për t'u mbrojtur nga rreziku i humbjes së mundshme por të pasigurt. Mbajtësi i policës zotohet për një kosto të ditur (primi) në këmbim që kompania e kontraktuar e sigurimeve të mbulojë shpenzimet më të mëdha, në rast të një ngjarje të padëshirueshme. Më shumë shkarko fletushkën bashkëngjitur më poshtë.

Sistemi Bonus-Malus është një sistem i cili rregullon nivelin e primit të sigurimit të automjetit, bazuar në historinë e kërkesave të të siguruarit.

Çdo i siguruar në Kosovë (mbajtës i policës), i cili ka një kontratë (polisë) të sigurimit të  detyrueshëm të automjeteve me afat për të paktën një vit ka të drejtë e bonus-malus. Të gjithë mbajtësit e polisave të cilët nuk kanë shkaktuar aksidente brenda një viti do të përfitojnë nga bonusi i cili do të zvogëloj nivelin e primit të sigurimit të tyre për vitin e ardhshëm. Më shumë shkarko fletushkën.

Informata të përgjitheshme për sigurimet

Broshurë  për sigurimet, çka janë, çfarë të dijmë dhe  cilat janë llojet e tyre.

Për te mësuar disa nga pyetjet më të shpeshta rreth siguruesit , shkarko dokumentin.

Për të mësuar disa nga pyetjet më të shpeshta për licencimin e ndërmjetësuesve në sigurime, shkarko dokumentin.

Rregullimi i sistemit pensional

Bazuar në Ligjin nr. 04/L-101 për Fondet Pensionale në Kosovë, sistemi pensional në Kosovë është i ndarë në tri shtylla:

Shtylla e parë: Pensioni bazik është pension që Administrata Pensionale (në kuadër të Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale) ua paguan të gjithë banorëve të përhershëm të Kosovës që e kanë arritur moshën e pensionimit.

Shtylla e dytë:  Pensionet individuale të kursimeve që i siguron Fondi i Kursimeve  Pensionale të Kosovës. Fondi i Kursimeve Pensionale është themeluar me qëllimin e vetëm dhe ekskluziv të administrimit dhe menaxhimit të llogarive individuale për pensionet e bazuara në kursime.

Bazuar në Ligjin aktual nr.04/L-101 për Fondet Pensionale të Kosovës, çdo punëdhënës është i obliguar që të kontribuojë në emër të punonjësve të vet në FKPK, si dhe punonjësi obligohet të kontribuojë në emrin e vet.

Shtylla e tretë: Fondet plotësuese pensionale të punëdhënësit,

                       Fondet Plotësuese Individuale

Dy shtyllat e para janë pensione obligative, Pensionet bazë që i siguron Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale dhe Pensionet individuale të kursimeve i siguron Fondi i Kursimeve Pensionale të Kosovës.

Shtylla e tretë, Fondet Plotësuese Pensionale të Punëdhënësit dhe Pensionet Plotësuese Individuale, janë fonde vullnetare ku punëdhënësit mund të sigurojnë për punonjësit e tyre pensione plotësuese, por edhe individët mund të sigurojnë pensione plotësuese individuale përmes pensioneve plotësuese individuale.

Mjetet nuk mund të tërhiqen deri në moshën e pensionimit, e mosha e pensionimit është 65 vjeçare.

Infomata më te detajuara rreth secilës shtyllë pnesionale në Kosovë mund të gjeni në Ligjin për Fondet Pnesionale të Kosovës kliko këtu